Wiedza i umiejętności ósmoklasisty

Co powinien wiedzieć ósmoklasista - wymagania

Artykuł zawiera listę informacji i lektur, które ósmoklasista musi znać (rozpoznawać, wskazywać, rozumieć, stosować i określać funkcje) i umiejętności, którymi musi dysponować, by być doskonale przygotowany do sprawdzianu ósmoklasisty. Tekst powstał wyłącznie na podstawie opublikowanej w 2017 r. podstawy programowej z języka polskiego dla szkoły podstawowej.

Dlaczego warto wiedzieć wszystko, co w podstawie programowej jest zapisane? Dlaczego warto umieć wszystkie sprawności opisane w podstawie programowej? Najlepszą odpowiedzią na te pytania są słowa autorów informatora ósmoklasisty z języka polskiego "Tylko realizacja wszystkich wymagań z podstawy programowej, zarówno ogólnych, jak i szczegółowych, może zapewnić wszechstronne wykształcenie polonistyczne uczniów, w tym ich właściwe przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty".

I Kształcenie literackie i kulturowe

Uczeń rozpoznaje, wskazuje, rozumie, stosuje, określa funkcje

Czytanie utworów literackich

1. rodzaje literackie
   1. epika
   2. liryka
   3. dramat
      1. akt
      2. scena
      3. tekst główny
      4. didaskalia
      5. monolog
      6. dialog
2. gatunek
   1. bajkę
   2. ballada
   3. baśń
   4. dziennik
   5. epopeja
   6. fraszka
   7. hymn
   8. komedia
   9. legendę
   10. mit
   11. nowelę
   12. odmiany powieści i opowiadania
       1. obyczajowe
       2. przygodowe
       3. detektywistyczne
       4. fantastycznonaukowe
       5. fantasy
   13. opowiadanie
   14. pamiętnik
   15. pieśń
   16. powieść
   17. przypowieść
   18. sonet
   19. tragedia
   20. tren
3. budowa testu literackiego
   1. tytuł
   2. podtytuł
   3. motto
   4. puenta
   5. punktu kulminacyjny
   6. osoba mówiąca
      1. podmiot liryczny
      2. narrator
   7. narracja oraz wskazuje funkcje w utworze
      1. pierwszoosobową
      2. trzecioosobową
   8. bohaterów
      1. głównych
      2. drugoplanowych
      3. określa ich doświadczenia i porównuje je z własnymi
      4. wykorzystuje w interpretacji utworów literackich
   9. elementy świata przedstawionego
   10. obrazy poetyckie w poezji;
   11. fikcję literacką
   12. elementy realistyczne i fantastyczne
   13. fabuła
       1. wątek główny
       2. wątki poboczne
       3. ustala kolejność zdarzeń
       4. rozumie ich wzajemną zależność
4. środki stylistyczne:
   1. alegoria
   2. anafora
   3. apostrofa
   4. epitet
   5. eufemizm
   6. inwokacja
   7. ironia
   8. komizm
      1. słowny
      2. sytuacyjny
      3. postaci
   9. neologizm
   10. ożywienie
   11. porównanie
   12. porównanie homeryckie
   13. powtórzenie
   14. przenośnia
   15. pytanie retoryczne
   16. symbol
   17. uosobienie
   18. wyrazy dźwiękonaśladowcze
   19. zdrobnienie
   20. zgrubienie
   1. rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź
      1. wers
      2. rym
      3. strofę
      4. refren
      5. liczbę sylab w wersie
5. recytuje utwór literacki w interpretacji zgodnej z jego tematem i stylem.

Odbiór tekstów kultury

1. części wypowiedzi (dostrzega relacje między nimi)
   1. tytuł
   2. wstęp
   3. rozwinięcie
   4. zakończenie
2. informacje
   1. porządkuje wg ich funkcji w przekazie
   2. wyszukuje informacje
   3. cytuje
   4. rozpoznaje temat i główną myśl tekstu
   5. odróżnia
      1. ważne od drugorzędnych
      2. informacje o faktach od opinii
      3. informacje wyrażone wprost i pośrednio
3. tekst
   1. informacyjny
   2. naukowy
   3. popularnonaukowy
   4. publicystyczny
   5. reklamowy
4. gatunki dziennikarskie
   1. artykuł
   2. felieton
   3. reportaż
   4. wywiad
5. przekazy audiowizualne
   1. filmy
      1. scenariusz
      2. reżyseria
      3. ujęcie
      4. gra aktorska
      5. muzyka
      6. adaptacja utworu literackiego
         1. filmowa
         2. sceniczna
         3. radiowa
         4. wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją;
   2. koncerty
   3. spektakle
      1. gra aktorska
      2. reżyseria
      3. dekoracja
      4. charakteryzacja
      5. kostiumy
      6. rekwizyty
      7. muzyka
   4. programy radiowe i telewizyjne
      1. program
         1. informacyjny
         2. rozrywkowy
6. dzieła sztuki
   1. komiks
   2. obraz
   3. grafika
   4. rzeźba
   5. fotografia
   6. określa wartości estetyczne
   7. odnajduje nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych
   8. odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia
   9. rozumie swoistość różnych tekstów kultury
   10. dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny
       1. rysunek
       2. drama
       3. spektakl teatralny
7. rodzaje piśmiennictwa - literatura
   1. naukowa
   2. piękna
   3. popularnonaukową
   4. publicystyczna