Szczegółowy plan wydarzeń „Antygony” Sofoklesa
Z artykułu dowiesz się o przebiegu akcji "Antygony" z podziałem na prologi i epejsodiony.
PROLOGOS (wprowadzenie)
Rozmowa Antygony z Ismeną
Antygona informuje siostrę o zakazie Kreona: Eteokles zostanie pogrzebany z honorami, Polinejkes – bez pochówku, na pohańbienie.
Decyduje się złamać rozkaz i pochować brata, nawet za cenę życia.
Ismena odmawia – powołuje się na słabość kobiet, posłuszeństwo wobec władzy i strach przed karą śmierci.
Antygona zostaje sama, świadomie wybiera los tragiczny.
PARODOS
Pieśń chóru
Chór starców tebańskich wychwala zwycięstwo nad najeźdźcami.
Wspomina bratobójczą walkę synów Edypa.
Przejście do czasów nowego władcy, Kreona.
EPEJSODION I (zawiązanie akcji)
Deklaracja Kreona
Ogłasza swój edykt: Eteokles – pochowany uroczyście, Polinejkes – pozostawiony bez grobu.
Kara za złamanie zakazu: śmierć przez ukamienowanie.
Wchodzi strażnik – donosi, że ciało Polinejkesa zostało posypane ziemią.
Kreon podejrzewa przekupstwo strażników i grozi im torturami, jeśli winny nie zostanie schwytany.
STASIMON I
Pieśń chóru o potędze człowieka
Człowiek ujarzmia przyrodę, wynajduje mowę i prawa, ale nie jest w stanie pokonać śmierci.
Najwyższe jest poszanowanie prawa i boskiego porządku.
EPEJSODION II (rozwinięcie akcji)
Ujęcie Antygony
Strażnik przyprowadza Antygonę schwytaną przy dokończeniu obrzędu pogrzebowego (posypywała ciało ziemią i polewała wodą).
Kreon pyta, czy znała zakaz – Antygona otwarcie przyznaje się do winy i uzasadnia swoje działanie prawem boskim.
Dochodzi do ostrego sporu między Antygoną a Kreonem:
Król stawia ponad wszystko dobro państwa i karanie zdrajców.
Antygona twierdzi, że boskie prawa są wieczne i stoją ponad wolą ludzi.
Wchodzi Ismena: chce podzielić los siostry i bierze winę na siebie, lecz Antygona odrzuca tę solidarność.
STASIMON II
Chór o losie rodu Labdakidów
Wspomina przekleństwo ciążące na potomstwie Edypa.
Wyraża współczucie dla Antygony, ale i podkreśla nieuchronność fatum.
EPEJSODION III
Rozmowa Kreona z Hajmonem
Hajmon, syn Kreona i narzeczony Antygony, początkowo deklaruje lojalność wobec ojca.
Błaga jednak o darowanie życia dziewczynie – powołuje się na opinię ludu, który współczuje Antygonie.
Kreon oskarża syna o bunt i uleganie kobiecie, grozi zerwaniem więzi ojca z synem.
Hajmon ostrzega, że śmierć Antygony pociągnie za sobą kolejną śmierć.
Rozchodzą się w gniewie.
STASIMON III
Pieśń chóru o potędze miłości
Afrodyta potrafi podporządkować sobie zarówno bogów, jak i ludzi.
Miłość bywa źródłem zguby.
EPEJSODION IV
Antygona prowadzona na śmierć
Wzruszająca mowa bohaterki: żal za niespełnionym życiem, brakiem małżeństwa i macierzyństwa.
Porównuje się do Danae i Niobe – także skazanych przez los na cierpienie i odosobnienie.
Kreon przerywa jej lamenty i nakazuje przyspieszyć wykonanie wyroku.
STASIMON IV
Pieśń chóru o nieuchronności losu
Przypomnienie mitologicznych postaci: Danae (uwięziona w wieży), Likurg (ukarany przez Bachusa), synowie Fineusa (oślepieni przez macochę).
Motyw: nikt nie ucieknie przeznaczeniu.
EPEJSODION V (perypetia – punkt zwrotny)
Wystąpienie Tejrezjasza
Wróżbita ostrzega, że bogowie odrzucają ofiary, gdyż ciało Polinejkesa leży niepogrzebane, a zwierzęta karmiące się nim plugawią świątynie.
Radzi: pochować Polinejkesa i uwolnić Antygonę.
Kreon, początkowo oskarżający wróżbitę o przekupstwo, zostaje przestraszony przepowiednią śmierci Hajmona.
Pod naciskiem Chóru decyduje się odwołać rozkaz i działać osobiście.
STASIMON V
Hymn do Dionizosa
Chór prosi patrona Teb o pomoc i wybawienie miasta.
EKSODUS (katastrofa i rozwiązanie)
Spełnienie tragedii
Posłaniec przynosi wieści:
Antygona w grobowcu popełnia samobójstwo – powiesiła się na własnej chuście.
Hajmon odnajduje ciało ukochanej, rozpacza, próbuje zabić ojca, rzucając się na niego z mieczem. Kreon uchyla się od ciosu.
Hajmon, nie trafiając ojca, wbija miecz we własne ciało i kona, obejmując martwą Antygonę.
Eurydyka, żona Kreona:
Po usłyszeniu o śmierci syna wbiega do pałacu.
Tam w akcie rozpaczy przebija się nożem i umiera, przeklinając męża.
Kreon:
Pozostaje sam – żywy, lecz złamany.
Rozpacza nad śmiercią syna i żony, obwinia się o ich zgubę.
Chór podsumowuje: bogowie karzą pychę, a cierpienie uczy rozumu i pokory.