Henryk Szlangbaum "Lalka" B. Prusa
Henryk Szlangbaum - charakterystyka z cytatami
Jedną z ciekawszych postaci jest Henryk Szlangbaum. Charakterystyka tego bohatera musi uwzględniać fakt, że jest to postać dynamiczna. Niniejsza charakterystyka z cytatami ułożona jest w kolejności chronologicznej.
Henryk Szlangbaum to siódmy subiekt w nowym sklepie Wokulskiego.
Jego ojciec – stary Szlangbaum to szaradzista i lichwiarz.
Ma syna Michałka
„Ale ja, panie, mam po Henryku wnuczka, co mu dopiero dziewięć lat (...) mały Michaś”. Ojciec Henryka do S. Wokulskiego.
Henryk Szlangbaum to przedstawiciel mieszczaństwa żydowskiego
„jest mojżeszowego wyznania, ale człowiek porządny”. I. Rzecki w "Pamiętniku starego subiekta".
Prawdopodobnie Henryk Szlangbaum brał udział w powstaniu styczniowym podobnie jak S. Wokulski i dlatego razem z nim trafił na Syberię.
„był moim kolegą wówczas, kiedy działo mi się bardzo źle.” S. Wokulski do Lisieckiego według Ignacego Rzeckiego.
S. Wokulskiego poznał na zesłaniu
„Wrócił z Syberii razem ze Stachem i doktorem Szumanem i zaraz wstąpił do chrześcijańskiego sklepu, choć Żydzi dawali mu lepsze warunki”. I. Rzecki opisuje to w pamiętniku.
Wygląd Henryka Szlangbauma
„Mały, czarny, zgarbiony, zarośnięty, słowem - trzech groszy nie dałbyś za niego, kiedy siedzi za kantorkiem”. I. Rzecki w pamiętniku.
Nie jest przystojny
„Szkoda tylko, że jest taki mały i brzydki” - I. Rzecki w "Pamiętniku starego subiekta".
Henryk Szlangbaum to dobry subiekt
„Ale niech no gość wejdzie (Szlangbaum pracuje w wydziale ruskich tkanin), Chryste elejson... Kręci się jak fryga; dopiero co był na najwyższej półce na prawo, już jest przy najniższej szufladzie na środku i w tej samej chwili znowu gdzieś pod sufitem na lewo. Kiedy zacznie rzucać sztuki, zdaje się, że to nie człowiek, ale machina parowa; kiedy zacznie rozwijać i mierzyć, myślę, że bestia ma ze trzy pary rąk. Przy tym rachmistrz zawołany, a jak zacznie rekomendować towary, podsuwać kupującemu projekta, odgadywać gusta, wszystko niezmiernie poważnym tonem, to słowo honoru daję, że Mraczewski w kąt!...” I. Rzecki w pamiętniku.
Przyzwoity człowiek
„jest w całym znaczeniu porządnym obywatelem, a mimo to wszyscy go nie lubią, gdyż - ma nieszczęście być starozakonnym...” Prześladowany jest jednak za swoją religię – ofiara antysemityzmu. I. Rzecki w pamiętniku.
Henryk Szlangbaum z powodu rosnącego antysemityzmu zmienia nazwisko i żyje jak katolik
„Jeszcze w roku zeszłym człowiek ten nazywał się Szlangowskim, obchodził Wielkanoc i Boże Narodzenie, i z pewnością najwierniejszy katolik nie zjadał tyle kiełbasy co on”. I. Rzecki opisuje to w pamiętniku.
Henryk Szlangbaum jest ofiarą antysemityzmu
„pracował u chrześcijan i dopiero w roku bieżącym wymówili mu posadę.” I. Rzecki opisuje to w pamiętniku.
Pomógł mu S. Wokulski, zatrudniając go w sklepie
„Stach wzruszył ramionami i natychmiast przyjął Szlangbauma z pensją półtora tysiąca rubli rocznie”.
Henryk Szlangbaum jest dumnym człowiekiem
„I dziś nie przyszedłbym, gdyby nie troska o dzieci.” Te słowa charakteryzowany bohater kieruje do S. Wokulskiego, który pyta dlaczego wcześniej nie poprosił o pomoc. Odpowiedzialny ojciec rodziny. Przytacza je I. Rzecki w pamiętniku.
Henryk Szlangbaum uważa się za Polaka
„gdybym się nie bał, że mi dzieci zżydzieją, jednej chwili uciekłbym stąd na Nalewki...” Henryk do Ignacego Rzeckiego, który opisał to w pamiętniku.
Samotny i odrzucony przez polskie społeczeństwo
„Dziś zrozumiałem, że jako Żyd jestem tylko nienawistny dla chrześcijan, a jako meches byłbym wstrętny i dla chrześcijan, i dla Żydów. Trzeba przecie z kimś żyć.” Opisuje to I. Rzecki w pamiętniku.
Myśli praktycznie i troszczy się o dzieci
„mam pięcioro dzieci i bogatego ojca, po którym będę dziedziczyć...” Opisuje to I. Rzecki w pamiętniku.
Uczciwy, żyje jak chrześcijanin
„Ojciec Szlangbauma jest lichwiarzem, a syn, ażeby od niego grosza nie wziąć, bieduje po sklepach jako subiekt.” Opisuje to I. Rzecki w pamiętniku.
Pyszny
„Ten Szlangbaum dziwny człowiek; anibym myślał znając go biedakiem, że on tak potrafi zadzierać nosa. Już, widzę, zapoznał się przez Maruszewicza z baronami, przez baronów z hrabiami, a tylko jeszcze nie może dostać się do księcia, który z Żydami jest bardzo grzeczny, ale i bardzo z daleka.” I. Rzecki w pamiętniku.
Henryk Szlangbaum jest bezwzględny wobec dawnych współpracowników
„Lisiecki płacze, że mu Szlangbaum wymówił miejsce od świętego Jana” I. Rzecki w pamiętniku.
„w sklepie już rozpanoszył się Szlangbaum i ażeby zamanifestować swoją władzę, wypędził szwajcara i inkasenta za to tylko, że nie okazywali mu dosyć szacunku.” I. Rzecki w pamiętniku
Postać dynamiczna
„Szlangbaum mocno zmienił się w ciągu roku.
Dawniej był potulny, dziś arogant i pogardliwy; dawniej milczał, kiedy go krzywdzono, dziś sam rozbija się bez powodu. Dawniej mianował się Polakiem, dziś chełpi się ze swego żydostwa. Dawniej nawet wierzył w szlachetność i bezinteresowność, a teraz mówi tylko o swoich pieniądzach i stosunkach. Może być źle!...
Za to wobec gości jest uniżony, a hrabiom, a nawet baronom właziłby pod podeszwy. Ale wobec swoich podwładnych istny hipopotam: ciągle parska i depcze ludzi po nogach. To nawet nie jest pięknie... Swoją drogą radca, Szprot, Klejn i Lisiecki nie mają racji grozić mu jakimiś awanturami.” I. Rzecki w pamiętniku
Henryk Szlangbaum uważa, że pieniądze zapewniają szacunek i miłość bliźnich
„A czy wiesz pan, dlaczego my za Wokulskim poszlibyśmy w ogień?...
- Bo on ma więcej pieniędzy - odparł Szlangbaum.” I. Rzecki opisuje w pamiętniku.
Ludzie się dla niego nie liczą, tylko pieniądze
„- Mogę ci go zostawić do października, nawet bez procentu, pod warunkiem, że zatrzymasz przy sklepie tych ludzi, którzy zechcą zostać.
- Ciężki warunek, ale,..” Rozmowa S. Wokulskiego z Henrykiem Szlangbaumem.
Henryk Szlangbaum jest bezwzględny w interesach
„Dałbym gardło, że już w tej chwili Szlangbaum kopie pod tobą doły w owej spółce, i jestem pewny, że się tam wkręci”. Doktor Szuman do S. Wokulskiego.
Antagonista doktora Szumana
„Z tego widzę, że Szuman należy do jednej partii, a Szlangbaum do drugiej i że potrzebują sztromanów... Przede mną jeden na drugiego wiesza psy, ale wczoraj słyszałem, że obie partie już mają się porozumieć.” I. Rzecki go S. Wokulskiego.
Henryk Szlangbaum przejmuje majątek S. Wokulskiego
„Wszystkie jego ruchomości, począwszy od sprzętów, skończywszy na powozie i koniach, nabył hurtem Szlangbaum za dosyć niską cenę.” Narrator w "Lalce" B. Prusa.
Przykład awansu społecznego
„W końcu lipca (...) wyprawiał urodziny jako właściciel sklepu i naczelnik naszej spółki.” I. Rzecki w pamiętniku
Henryk Szlangbaum interesuje się dalszymi losami S. Wokulskiego
„Stało się, że już przed tygodniem ten wariat wyjechał z Moskwy (...) do Odessy, stamtąd ma zamiar udać się do Indyj, z Indyj do Chin i Japonii, a później przez Ocean Spokojny do Ameryki...” Doktor Szuman Ignacemu Rzeckiemu powtarza ustalenia Henryka Szlangbauma.
Źródło: