Nauczanie

Lekcja poświęcona modelowi komunikacji, językowi,piśmienności i innym podstawowym pojęciom wprowadzającym do nauki o komunikowaniu.

1. Szkoła: ZS nr 6 w Jastrzębiu Zdroju

2. Klasa: 1 LA, 1 C
3. Przedmiot: język polski

4. Prowadzący: Arkadiusz Żmij – stażysta

5. Program: Pamiętajcie o ogrodach

6. Temat lekcji: Komunikacja, werbalność, piśmienność, język...

7. Cele lekcji:

   1. ogólny: budowanie wiedzy o języku

   2. cele szczegółowe:

      • uczeń rozumie pojęcie komunikacji, języka, znaku(symboliczny, ikoniczny, indeksowy), model komunikacji, gramatyka, system znaków, oralność, tembr, komunikaty niewerbalne, komunikaty werbalne;

      • uczeń określa funkcje tekstu,

8. Metody dydaktyczne:

   1. wykładu z elementami heurezy
   2. ćwiczeń praktycznych

9. Środki dydaktyczne:

   1. tablica
   2. schematy, wykresy, tabele

   3. podręcznik: A. Z. Makowiecki, A. Markowski, W. Paszyński, T. Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach część 1, WSiP: Warszawa,

10. Formy pracy:

    1. zbiorowa
    2. indywidualna

11. Bibliografia:

    1. A. Z. Makowiecki, A. Markowski, W. Paszyński, T. Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach część 1, WSiP: Warszawa,

    2. wykłady ze studiów

KONSPEKT WŁAŚCIWY

I Ogniwo wstępne:

Dlaczego człowiek stał się ostatnim ogniwem łańcucha pokarmowego?

przede wszystkim dzięki temu, że rozwinął, w nieporównywalnie doskonalszym stopniu niż inne istoty żyjące na Ziemi, komunikację społeczną. Porozumienie z innymi przedstawicielami gatunku nie tylko umożliwiło mu przeżycie, ale przede wszystkim przyspieszyło narodziny i rozwój cywilizacji. Komunikacja pozwoliła na powstanie najpierw społeczności, a później również społeczeństw oraz ciągłe ich udoskonalanie przez rozwój.

Jak myślicie co było pierwsze gest czy słowo?

Na początku rozwinął się kod niewerbalny, kod gestów i zachowań przestrzennych.

Dlaczego dziś przede wszystkim porozumiewamy się za pomocą dźwięku, a nie komunikacji niewerbalnej?

Jako bardziej zaawansowany „przewagę” nad nim zdobył kod wykorzystujący dźwięk. Tak narodziła się oralność. Jej początki wiążą się z pojawieniem się na Ziemi człowieka (trzydzieści do pięćdziesięciu tysięcy lat pne). Oralność należy uznać za podstawową postać formę języka.

II Ogniwo centralne:

Skoro pierwotna jest oralność to jaka jest wtórna postać języka?

Pismo. Najstarsze zapisy powstały około sześciu tysięcy lat,

Spośród kilkudziesięciu tysięcy języków w dziejach ludzkości tylko 106 związało się z pismem na tyle, by stworzyć literaturę, a z istniejących obecnie trzech tysięcy języków zaledwie 78 ma literaturę.

Pismo okazało się bardzo dobrym wynalazkiem. Umożliwiło przekazywanie informacji zarówno w czasie jak i w przestrzeni. Jednak konsekwencje jego upowszechnienia dotknęły nieomal każdej z dziedzin życia człowieka. [Pismo wyostrza analizę. Musi być zrozumiałe bez gestów, wyrazu twarzy, intonacji Z tych słów wynika, że nauka jako racjonalna próba wyjaśnienia i opisania rzeczywistości nie mogłaby zaistnieć bez pisma. Faktem jest, że praktycznie autorami wszelkich wynalazków, od koła (Sumerowie – pismo klinowe) począwszy na promach kosmicznych skończywszy, są kultury, które posługiwały się pismem] Zmiany dokonały się od uabstrakcyjnienia myślenia człowieka. aż do zmian w życiu społecznym (utrata swojej pozycji przez starszyznę w społeczności). Następny etap rozwoju cywilizacyjnego wiąże się wiekiem XX i powstaniem mediów elektronicznych od telefonu począwszy, na komputerze skończywszy. Jeżeli pismo umożliwiło pokonanie barier związanych z oralnością, to elektronika pozwoliła pokonać barierę czasu. Dziś ludzie z różnych części świata mogą porozumiewać się równocześnie wymieniając się swoimi pomysłami i ideami. W przeciągu ostatniego wieku człowiek zrobił skok równy efektom kilkunastu ostatnich stuleci. A stało się to możliwe właśnie dzięki rozwojowi komunikacji.

Zatem jakich form, odmian języka możecie użyć aby skomunikować z kimś?

mówionych (oralnych) i piśmiennych

Co jest ważne kiedy się mówi, komunikuje?

komunikaty niewerbalne (pozawerbalne): werbalne:

głośność (ton) to co się mówi (od verbal (franc) = słowo)

barwa (tembr)

tempo (szybkość wymawiania)

odległość od rozmówcy

gesty

Czy dostrzegacie jakieś różnice między wypowiedzią oralną, a pisemną?

Zarówno oralność jak i piśmienność w budowaniu komunikatów korzystają z tego samego źródła, co jest ich wspólnym źródłem ?

język oczywiście

Czym jest język? Co się na niego składa?

reguły ich użycia i zbiór słów (zasób leksykalny), każde z tych słów coś znaczy.. zgodzicie się? a zatem każde z nich jest znakiem czegoś… czyli inaczej mówiąc język to system znaków

Dlaczego system znaków?

bo znaków tych można używać w określonych warunkach zgodnie z określonymi regułami, a zatem tworzą one konstrukcję opartą na wzajemnej zależności – system

Jakie znacie znaki?

znaki drogowe, znak czasu, umowny znak

Co w znaku jest najważniejsze?

to jak wygląda? czy to co znaczy?

odczytując funkcję znaku nie zatrzymujemy się na jego stronie fizycznej – charakterystyczną cechą znaku jest jego przezroczystość

można wyróżnić wiele klasyfikacji znaków. Peirce uwzględniając sposób w jaki znak reprezentuje swój przedmiot wyróżnił znaki:

symboliczne (w znaczeniu węższym są to symbole matematyczne, w szerszym – symbole funkcjonujące w kulturze)

wskaźnikowe, indeksowe (reprezentują swój przedmiot poprzez wskazanie na niego np. rumieniec jest symptomem zawstydzenia, rozpalone czoło wskazuje na gorączkę itd. np. mimika, emotikony)

ikoniczne reprezentują swój przedmiot na mocy podobieństwa obrazowego bądź strukturalnego np. ikony

Jak wygląda schemat komunikowania?

autor: Roman Jacobson

w uproszczeniu każdy komunikat pełni funkcję:

• informacyjną to funkcja, którą pełni każdy komunikat, wszystko coś znaczy (jej dominacja polega na zmniejszeniu znaczenia pozostałych funkcji)

• ekspresywną (ekspresyjną) opisuje stosunek nadawcy do komunikatu, o tym co czuje, co myśli, czego chce itp.

• impresywną (perswazyjną, konatywna) nadawca poprzez komunikat ma wpływ na odbiorcę (chce wywrzeć na odbiorcy jakieś wrażenie, przekonać go)

• fatyczną - podtrzymywanie kontaktu (potakiwanie, pytania, twierdzenia rozwijające rozmowę, kierujące nią)

• poetycką - stosunek komunikatu do samego siebie, do swojej formy

• metajęzykową - gdy komunikat poświęcony jest językowi

Podajcie wymyślcie przykłady tekstów, w których dominują poszczególne funkcje

Schliemann rozpoczął prace wykopaliskowe w 1870 roku. W 1871 roku kopał dwa miesiące, w ciągu następnych lat po cztery i pół miesiąca. Miał do dyspozycji stu robotników. Był niestrudzony, nic nie było w stanie powstrzymać go od pracy (…). Schliemann podjął swą wyprawę, aby znaleźć Homerową Troję (C.W. Ceram, Bogowie, groby i uczeni)

- Czemu trwożycie się w sercach? Kto z was odgadnie, co go może spotkać zanim godzina nadejdzie? Pan pokarał ogniem Babilon, ale nad wami, których obmył chrzest i których grzechy odkupiła krew Baranka, będzie miłosierdzie Jego i pomrzecie z imieniem Jego na ustach waszych. Pokój wam! (H. Sienkiewicz, Quo vadis)

- od tej pory widziałem ją dwukrotnie i od tej pory również nie wiem, co spokój, nie wiem, co inne pragnienia, nie chcę wiedzieć, co może mi dać miasto, nie chcę kobiet, nie chcę złota, nie chcę korynckiej miedzi ani bursztynu, ani perłowca, ani wina, ani uczt! (H. Sienkiewicz Quo vadis)

Dokąd biegnie ta napisana sarna przez napisany las?

Czy z napisanej wody pić,

która jej pyszczek odbije jak kalka?

Dlaczego łeb podnosi, czy coś słyszy?

Na pożyczonych z prawdy czterech nóżkach wsparta

spod moich palców uchem strzyże.

Cisza – ten wyraz też szeleści po papierze

i rozgarnia

spowodowane słowem „las” gałęzie. (W. Szymborska fragm. Radość pisania)

Ogniwo końcowe:

powtórzenie wiadomości uzyskanych na lekcji