Nauczanie

Scenariusz lekcji poświęconej Horacemu i jego utworom: Exegi monumentum, Aequam memento i List do Pizonów.

1. Szkoła: ZS nr 6 w Jastrzębiu Zdroju

2. Klasa: 1 LA
3. Przedmiot: język polski

4. Prowadzący: Arkadiusz Żmij – stażysta

5. Hasło programowe: Inne gatunki literackie antyku

6. Program: Pamiętajcie o ogrodach

7. Temat lekcji:Najwybitniejszy liryk starożytności – Horacy (Exegi monumentum, Aequam memento i List do Pizonów)

8. Cele lekcji:

   1. ogólny: budowanie przekonania o starożytnych korzeniach kultury europejskiej

   2. cele szczegółowe:

      • uczeń potrafi wyjaśnić pochodzenie wyrażenia „exegi monumentum”, „carpe diem”

      • uczeń potrafi zdefiniować termin „pieśń”

      • uczeń rozumie czym jest postawa horacjańska

      • uczeń dostrzega znaczenie Horacego

      • uczeń zna „List do Pizonów” i potrafi omówić jego tematykę

      • uczeń zna Pieśń XXX z Księgi III oraz Pieśń III z księgi II

9. Metody dydaktyczne:

   1. burzy mózgów
   2. analizy i interpretacji
   3. analizy porównawczej

10. Środki dydaktyczne:

    1. tablice z cytatami

    2. A. Z. Makowiecki, A. Markowski, W. Paszyński, T. Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach część 1 Antologia, WSiP: Warszawa, s. 68

    3. podręcznik: A. Z. Makowiecki, A. Markowski, W. Paszyński, T. Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach część 1, WSiP: Warszawa, s. 101

11. Formy pracy:

    1. jednostkowa
    2. zbiorowa

12. Bibliografia:

    1. A. Z. Makowiecki, A. Markowski, W. Paszyński, T. Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach część 1, WSiP: Warszawa, s. 101

    2. A. Z. Makowiecki, A. Markowski, W. Paszyński, T. Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach część 1 Antologia, WSiP: Warszawa, s. 68

    3. M. Adamczyk, B. Chrząstowska, J. T. Pokrzywniak. Starożytność-oświecenie. Podręcznik literatury dla klasy pierwszej szkoły średniej, WSiP: Warszawa, 1995 r.0

    4. M. Stworowa, M. Orlicka, Scenariusze lekcji języka polskiego, Innowacje: Goleszów, 1994 r.

Konspekt właściwy:

I Ogniwo wstępne: 10’

1. Odsłonięcie części tablicy z napisanymi fragmentami różnych tekstów, np.:

Jednak mam tę nadzieję, że przedsię za laty

Nie będą moje czułe nocy bez zapłaty

A co ma za żywota ujmie czas dzisiejszy,

To po śmierci nagrodzi z lichwą wiek późniejszy.

I opatrzył to dawno syn pięknej Latony,

że moich kości popiół nie będzie wzgardzony.

(Jan Kochanowski, Muza w. XVI)

O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie,

I różnego mieszkańcy świata Anglikowi,

Mnie Niemiec i waleczny Hiszpan, mnie poznają,

Którzy głęboki strumień Tybrowy pijają.

(Jan Kochanowski, Pieśń XXIV, w. XVI)

Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę,

Cóż Ty większego mogłeś zrobić – Boże?

(Adam Mickiewicz, Dziady cz. III, w. XIX)

(Leopold Staff, Ostatni z mego pokolenia, w. XX)

(Wisława Szymborska, Radość pisania, w. XX)

II Ogniwo centralne (ok. 30’)

1. Polecenie przepisania powyższych fragmentów do zeszytu jednoczesnym pytaniem: Co łączy te teksty wyjęte z różnych epok? 7’

Jest w nich i nadzieja sławy pośmiertnej, pewność sławy pośmiertnej, pewność sławy szerokiej, wykraczającej poza granice własnego kraju, jest mowa o spiżowym pomniku, wyjątkowej roli poety, równającego się z Bogiem, jest przekonanie, że twórczość jest zaprzeczeniem przemijalności, bo utrwala na zawsze. Można więc mówić o wędrującym motywie (toposie) „pośmiertnej sławy poety”, o toposie.

1. Oto źródło tego toposu, najbardziej znany wiersz starożytny rzymskiego poety Horacego – Exegi monumentum aere perennius –Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiży (L. Rydla). Które z elementów toposu były już u źródła? 10’

• trwałość sławy (metafora: spiżowy pomnik) nie poddająca się czasowi;

• nieśmiertelność (non omnis moriar – nie wszystek umrę)

• wieczna młodość

Ponadto świadomość, że pierwszy z rzymskich poetów dorównał eolskim wierszom (greckim)

1. Kim był Horacy? 5’

Horacy – syn wyzwoleńca z Wenecji, mógł się kształcić dzięki mecenasowi; niezwykle popularny w Europie aż do końca XVIII w., szczyt sławy w renesansie. Stworzył gatunek zwany pieśnią (carmen) – utwór liryczny, poważny w tonie, dotykający spraw istotnych, wyraz zadumy filozoficznej i patriotycznej. Rozważania o sztuce – List do Pizonów.

1. Co znaczy „filozofia Horacego” albo „postawa Horacego - „Aequam memento”? 10’

autorem słów: „carpe diem”, ale utrzymując równowagę.

III Ogniwo końcowe: 3’

O tak, nie cały zginę, zostanie po mnie

Wzmianka w czternastym tomie encyklopedii

Pobliżu setki Millerów i Mickey Mouse

„List do Pizonów” Horacego, czyli słów kilka o sztuce i pisarzu

Pisarz: nie owijaj w bawełnę, selekcjonuj informacje, dbaj o język, uważnie dobieraj słowa, możesz tworzyć neologizmy, zachowuj czystość gatunkową, bądź zwięzły, czerp z tradycji

Sztuka: musi wzruszać, mimetyzm, realizm, utylitaryzm