S. Wyspiański: Wesele - opracowanie lektury

Ludomania w Weselu Stanisława Wyspiańskiego

W Weselu Stanisław Wyspiański poddaje krytyce modną w czasach modernizmu ludomanię (chłopomanię), która najczęściej sprowadzała się do wyrażania zachwytu wsią, życiem na wsi, mezaliansami. Jednocześnie jednak ta postawa nie miała podstaw w wiedzy na temat wsi i zrozumieniu wsi przez inteligentów. Ludomania (chłopomania) stanowiły więc przykład fałszu modernistycznej inteligencji.

Zjawisko ludomanii S.Wyspiański obnaża i poddaje krytyce w trzech dialogach: Czepca z Dziennikarzem, Radczyni z Kliminą, Pana Młodego z Panną Młodą.

Czepiec – Dziennikarz

• podobieństwa

  • wiek

  • zainteresowania - polityka

  • mogliby się z powodzeniem porozumieć.

• z inicjatywą rozmowy występuje Czepiec, a powinien Dziennikarz (zgodnie z hasłem pracy u podstaw)

• Czepiec

  • mówi, że na wsi czytają gazety, dużo wiedzą, a są nawet tacy co byli na wojnie w Japonii

  • ocenia Dziennikarza adekwatnie

    • wie, że „pon się boją we wsi ruchu, pon nos obśmiwajom w duchu”

    • wie, że inteligencja jest bierna i przeżarta dekadentyzmem

      • „duza by juz mogli mieć, ino oni nie chcom chcieć!”

  • wie, że chłopi sa waleczni

    • „chłopi rwą się do bijacki”

  • chłopi zdolni są do heroizmu

    • przykład Głowackiego

• Dziennikarz

  • nie dyskutować z Czepcem

    • codziennie zajmuje się polityką, teraz chce się bawić

  • traktuje Czepca z pogardą

    • pytanie o położenie Chin

  • ma mylne wyobrażenie o chłopie polskim

  • nie docenia Czepca

  • boi się świadomego chłopstwa

    • „niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna”

Więcej w artykule: Czepiec i Dziennikarz

Radczyni – Klimina

• różnice

  • mówią różnymi językami

    • Klimina

      • gwara

    • Radczyni

      • język literacki

  • sposób myślenia i mentalność

• podobieństwo

  • żadna nie jest sobą

    • w momencie pozdrowienia się

    • obie chcą się dostosować do rozmówczyni

    • Radczyni mówi pochwalony

    • Klimina mówi dobry wieczór

• Klimina

  • nie dostrzega dezaprobaty Radczyni

• Radczyni

  • Radczyni próbuje odejść od rozmowy o sprawach męsko-damskich

    • rubaszne żarty wiejskiej kobiety są w niesmak wielkomiejskiej damie

    • szuka innego tematu i pyta o pracę w polu (siewy, żniwa)

  • niechęć do wsi

    • „wyście sobie, a my sobie, każdy sobie rzepkę skrobie”

    • w rozmowie z dziewczętami dziwi się, że chcą przebywać w tym tłumie ścisku, gdzie co rusz biją się po pysku

  • nie wie nic o polskiej wsi

    • mówi o siewie, żniwach w listopadzie

Więcej w artykule: Radczyni i Klimina

Pan Młody – Panna Młoda

• brak zrozumienia

• różnice

  • Pan Młody

    • wygłasza długie poetyckie wymowy na cześć jej urody

    • nie dostrzega intencji żony

    • przechwala się podbojami miłosnymi

      • „kochał się po różnemu, a teraz chce po swojemu, po naszemu”

    • nie rozumie kultury chłopskiej

      • kiedy Pani Młoda skarży się na ciasne buty

      • radzi by tańczyła boso

      • nie wie, że „trza być w butach na weselu”

  • Pani Młoda

    • irytuje i krępuje ją zachowanie męża

    • chce uciąć rozmowę

Więcej w artykule: Pan Młody i Panna Młoda

Wnioski

Dialogi te pokazują różnice w sposobie myślenia, w języku, w spojrzeniu na przeszłość, historię (rabacja chłopska - Gospodarz wspomina śmierć ojca „krwawiącego przez lód gnali”, Pan Młody przypomina sobie śmierć dziadka „jego dziadka piłą rżnęli”, obaj obawiają się, że „to co było może przyjść”). Różnice te okazują się być tak wielką barierą, że weselnicy nie nawiązują ze sobą dialogu, rozmawiają obok siebie bez możliwości porozumienia. To trafna i jednocześnie smutna diagnoza polskiego społeczeństwa.